กระบวนการคิด ความคิดสร้างสรรค์ หมายถึง ความสามารถในการมองเห็นความสัมพันธ์ของสิ่งต่างๆ และก่อให้เกิดความคิดใหม่ต่อเนื่องกันไป เป็นความคิดที่หลากหลาย คิดได้กว้างไกล หลายแง่หลายมุม เน้นทั้งปริมาณและคุณภาพ และเป็นความคิดที่เป็นประโยชน์และมีคุณค่า
องค์ประกอบที่มีอิทธิพลต่อความคิดสร้างสรรค์
1. มีความคิดริเริ่ม
หมายถึง มีความคิดที่แปลกใหม่ ไม่ซ้ำกับใคร และแตกต่างจากความคิดธรรมดา
2. มีความคิดคล่องแคล่ว
หมายถึง ปริมาณความคิดที่ไม่ซ้ำกันในเรื่องเดียวกันในด้านต่างๆ เช่น การเลือกใช้ถ้อยคำ การเชื่อมโยงความสัมพันธ์ เป็นต้น
3. มีความยืดหยุ่น
หมายถึง ประเภทหรือแบบของการคิดที่อาจนำเสนอเรื่องราวเดียวกันในรูปแบบต่างๆ ที่ไม่ตายตัว หรือความสามารถในการดัดแปลงความรู้ หรือประสบการณ์ที่มีอยู่ในเรื่องต่างๆ นำมาเขียนเพื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น
4. มีความคิดละเอียดลออ
หมายถึง ความคิดในรายละเอียดของเรื่องต่างๆ คิดอย่างมีขั้นตอน สามารถอธิบายให้เห็นภาพได้อย่างชัดเจนสามารถจัดแต่งความคิดหลักให้น่าสนใจ ยิ่งขึ้น
กระบวนการความคิดสร้างสรรค์
1. เกิดสิ่งกระทบความรู้สึกให้ต้องคิด เป็นต้นเหตุหรือสาเหตุของเรื่อง ที่ต้องใช้ความคิดในการทำให้เรื่องนั้นๆ บรรลุตามวัตถุประสงค์
2. รวบรวมข้อมูล เป็นการเก็บรวบรวมข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ทุกประเด็น ทุกแง่มุม
3. แจกแจง วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของข้อมูล นำข้อมูลที่เก็บรวบรวมได้มาแจกแจง วิเคราะห์ความสัมพันธ์ หรือดูความเชื่อมโยงระหว่างกัน
4.การคิดและทำให้กระจ่างชัด จัดระบบความคิดตามข้อมูลที่ได้แจกแจงและวิเคราะห์ความสัมพันธ์แล้ว ให้สามารถมองเห็นภาพขั้นตอนความเชื่อมโยงของแต่ละส่วนได้อย่างชัดเจน
5. แสดงออก เป็นการนำเสนอผลจากการคิดเพื่อทดสอบความคิดและพิสูจน์ให้เห็นจริง
การส่งเสริมให้เกิดความคิดสร้างสรรค์
1. ทางตรง คือ การสอนและฝึกอบรม
2. ทางอ้อม อาจทำได้หลายวิธี เช่น
2.1 ยอมรับในความสามารถของแต่ละบุคคล
2.2 แสดงและเน้นให้เห็นว่าความคิดที่เขา แสดงออกมานั้นมีคุณค่าและสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้
2.3 อย่าพยายามให้ทุกคนคิดไปในแนวทางเดียวกัน ต้องยอมรับในความคิดที่แปลกแหวกแนว
2.4 อย่าสนับสนุนเพียงผลงานที่เหมือนกับผู้ที่เคยได้รับการสนับสนุนหรือได้รับรางวัลหรือเป็นที่ยอมรับมาแล้ว ควรให้การสนับสนุนยกย่องชมเชย หรือให้รางวัลกับผลงานที่แปลกใหม่แต่มีคุณค่า
2.5 ส่งเสริมและสนับสนุนให้คิดค้นผลงานที่สร้างสรรค์อย่างไม่มีขีดจำกัด
2.6 ให้กำลังใจและเอาใจใส่ต่อการสร้างสรรค์ผลงาน ที่อาจต้องใช้เวลาและค่อยเป็นค่อยไป
ศิลปะพัฒนาความคิดสร้างสรรค์
ความคิดสร้างสรรค์ คือ ลักษณะของความคิดที่มีหลายมิติหลายมุมมองหลายทิศทาง สามารถคิดได้กว้างไกลไร้กรอบไร้ขอบเขต ประกอบด้วยความคิดริเริ่ม ความคล่องแคล่ว ความยืดหยุ่น และความละเอียดลออ นำไปสู่การคิดประดิษฐ์สิ่งแปลกใหม่และบูรณาการองค์ความรู้ต่างๆ ที่ได้มาจากประสบการณ์เดิมเชื่อมโยงกับสถานการณ์ใหม่สร้างเป็นองค์ความรู้ใหม่ และเกิดนวัตกรรมตามมา
ศิลปะช่วยได้อย่างไร
ศิลปะสามารถช่วยเพิ่มองค์ประกอบต่างๆของความคิดสร้างสรรค์ ทั้ง 4 ด้านดังนี้
1. ความคิดริเริ่ม (Originality) ช่วยให้มีความคิดแปลกใหม่ เกิดการนำความรู้เดิมมาคิดดัดแปลง และประยุกต์ให้เกิดเป็นสิ่งใหม่
2. ความคล่องแคล่ว (Fluency) ช่วยให้มีความคิดที่ไม่ซ้ำในเรื่องเดียวกัน ไม่หมกมุ่น คิดวกวน สามารถคิดได้รวดเร็ว นำมาซึ่งการพูดที่คล่องแคล่ว และการกระทำที่รวดเร็ว
3. ความยืดหยุ่น (Flexibility) ช่วยให้คิดได้หลากหลายมุมมองไม่ซ้ำรูปแบบหรือกรอบคิดแบบเดิม ไม่ยึดติด สามารถเห็นประโยชน์ของสิ่งของอย่างหนึ่งว่ามีอะไรบ้าง ได้หลายอย่าง
4. ความละเอียดลออ (Elaboration) ช่วยให้มีความพิถีพิถันในการตกแต่งรายละเอียดช่างสังเกตในสิ่งที่คนอื่นมองไม่เห็นหรือมองข้าม
|