คำที่ประวิสรรชนีย์

คำที่ประวิสรรชนีย์ คือ ที่นำพยัญชนะมาประสมสระ อะ และคงรูปสระ อะ ไว้หลังพยัญชนะเวลาอ่านออกเสียงจะอ่านออกเสียง อะ เต็มเสียง (ถ้าประสมอยู่ที่พยางค์หน้าให้ออกเสียง อะ กึ่งเสียง) เช่น กระจก กระชาก กระทะ ตะลุย คะนึง ตะลึง ละเอียด ธรรมะ กะปิ คะนึง ทะนง ประเดียว

คำที่ประวิสรรชนีย์ ข้อสังเกตในการใช้มีดังนี้
1.1 คำพยางค์เดียวที่ออกเสียง อะ จะประวิสรรชนีย์เสมอ เช่น กะ จะ ปะ ละ นะ
1.2 คำไทยแท้ที่ออกเสียง อะ ทั้งพยางค์ที่ลงน้ำหนักและไม่ลงน้ำหนัก เมื่อเขียนต้องประวิสรรชนีย์ เช่น
    มะม่วง มะดัน มะนาว มะขาม มะยม
    ละมั่ง ละอง ตะกวด ตะขาบ กระจง
    ตะกร้า ตะโพน กระดาน กะดัง ชะลอม
1.3 คำที่มาจากภาษาบาลีสันสกฤต คำพยางค์ท้ายของคำที่ออกเสียง อะ จะประวิสรรชนีย์ เช่น ศิลปะ ศีรษะ ลักษณะ สาธารณะ สุขะ
1.4 คำที่มาจากภาษาสันสกฤต ที่พยางค์หน้าออกเสียง กระ ตระ ประ จะต้องประวิสรรชนีย์ แม้ว่าพยางค์ที่ตามมาจะออกเสียงอย่างอักษรนำ เช่น
    กระ กระษัย กระษิร กระษาปณ์
    ตระ ตระกูล ตระการ
    ประ ประวัติ ประโยชน์ ประมาท ประกาศ
1.5 คำที่ไทยรับมาจากภาษาชวาและอ่านออกเสียง อะ ที่พยางค์หน้า เช่น
    มะเดหวี ประไหมสุหรี มะงุมมะงาหรา
1.6 คำซ้ำประเภทคำอัพภาสที่ใช้ในบทร้อยกรอง เช่น
    จะเจื้อย - เจื้อยเจื้อย
    วะวาว - วาววาว
    คะคล้าย - คล้ายคล้าย

คำที่ไม่มีประวิสรรชนีย์ คำที่ไม่มีประวิสรรชนีย์ คือ คำที่ประสมสระ อะ เวลาอ่านออกเสียงคำที่ไม่ประวิสรรชนีย์จะอ่านออกเสียง อะ กึงเสียง เช่น ขนุน ฉลาม ถลำ เมล็ด สารพัด สมัย ถนน ตลก ตลิง ทนาย ทยอย สกัด สงบ สไบ ขโมย

คำที่ออกเสียง อะ ที่ไม่ต้องประวิสรรชนีย์ (ะ) มีดังนี้
คำที่เป็นอักษรนำ เช่น
    ขนม อ่านว่า ขะ - หนม
    ฉลอง อ่านว่า ฉะ - หลอง
    สวาท อ่านว่า สะ - หวาด
คำไทยที่มีตัวสะกดออกเสียง อะ เช่น
    จักจั่น อ่านว่า จัก - กะ - จั่น
    สัปดน อ่านว่า สับ - ปะ - ดน
    ตุ๊กตา อ่านว่า ตุ๊ก - กะ - ตา
คำที่แผลงมาจากคำเดิมซึ่งไม่ประวิสรรชนีย์ เช่น
    ชอุ่ม มาจาก ชะอุ่ม
    ชไม มาจาก ชะไม
    ชอ่ำ มาจาก ชะอ่ำ
คำที่ออกเสียงอะโดยไม่ประวิสรรชนีย์ที่ได้รับการยกเว้น คือ ณ พณ ธ
คำที่ออกเสียงอะกึ่งเสียง เช่น ขโมย สติ อนุรักษ์
คำที่เป็นคำสมาสในภาษาบาลีสันสกฤต ซึ่งมีเสียงอะระหว่างคำ เช่น วัฒนธรรม ศิลปศึกษา สาธารณสุข

ขอบคุณที่มา

https://sites.google.com/site/compurterrusdeeyusoh/kha-thi-mi-pra-wisrrchniy-laea-kha-thi-mimi-pra-wisrrchniy
https://sites.google.com/site/wannikaryangchaem54/bth-thi-3-kha-thi-pra-wisrrchniy/3kha-thi-pra-wisrrchniy
https://th.wikibooks.org/wiki/ภาษาไทย/ไวยากรณ์/การใช้เครื่องหมาย/การประวิสรรชนีย์